การประมวลความรู้

การศึกษาเรียนรู้ คือ การพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นเจริญขึ้น ในรายวิชาประวัติศาสตร์ ส 23102 ได้กำหนดแนวทางในการพัฒนาตนเอง ไว้ 3 ด้าน โดยการใช้ทฤษฎีการเรียนรู้แบบ KM (การจัดการความรู้) เป้นแนวทางในการพัฒนา ประกอบด้วย การพัฒนาตนเอง 3 ด้านใหญ่ๆ คือ

1.พุทธิพิสัย (Cognitive Domain)

2.จิตพิสัย (Affective Domain)

3.ทักษะพิสัย (Psychomotor Domain)

1.พุทธิพิสัย (Cognitive Domain) เป็นจุดประสงค์ทางการศึกษาที่เกี่ยวกับการเรียนรู้ทางด้านสติปัญญา คือความรู้ ความเข้าใจ การใช้ความคิด พุทธิพิสัยแบ่งออกเป็น 6 ระดับ คือ

1.ความรู้ หมายถึง ความสามารถในการจำแนกเนื้อหาความรู้ และระลึกได้เมื่อต้องการนำมาใช้

2.ความเข้าใจ หมายถึง การเข้าใจความหมายของเนื้อหาสาระ

3.การนำไปใช้ หมายถึง การนำเอาเนื้อหาสาระ หลักการ ความคิดรวบยอด และทฤษฎีต่างๆไปใช้ในรูปแบบใหม่

4.การวิเคราะห์หมายถึง ความสามารถในการแยกเนื้อหาให้เป็นส่วนย่อยเพื่อค้นหาองค์ประกอบ โครงสร้าง หรือความสัมพันธ์ในส่วนย่อยนั้น

5.การสังเคราะห์ หมายถึง ความสามารถที่จะนำองค์ประกอบหรือส่วนย่อยๆนั้นเข้ามารวมกันเพื่อให้เป็นภาพที่สมบูรณ์เกิดความกระจ่างใสในสิ่งเหล่านั้น

6.การประเมินค่า หมายถึง ความสามารถในการพิจารณาคุณค่าของสิ่งต่างๆโดยผู้กำหนดตัดสินขึ้นมาเอง

2.จิตพิสัย (Affective Domain) เป็นจุดประสงค์ที่เกี่ยวกับความรู้สึกทางจิตใจ ซึ่งรวมถึงความสนใจ อารมณ์ เจตคติ ค่านิยมและคุณธรรม กระบวนการที่เกิดขึ้นภายในเหล่านี้จะเกิดตามลำดับขั้นตอนดังนี้

1.การรับ คือการที่นักเรียนได้รับประสบการณ์จากสิ่งแวดล้อม

2.การตอบสนอง คือการมีปฎิกิริยาโต้ตอบกับสิ่งแวดล้อมที่รับเข้ามาด้วยความเต็มใจ

3.การเห็นคุณค่า เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นภายหลังที่รับรู้สิ่งแวดล้อม และมีปฎิกิริยาโต้ตอบสังเกตได้จากพฤติกรรมที่ยมรับค่านิยมใดค่านิยมหนึ่ง

4.การจัดรวบรวมเป็นการพิจารณา และรวบรวมค่านิยมให้เข้าเป็นระบบค่านิยมหรือสร้างมโนทัศน์ของค่านิยม

5.การพิจรณาคุณลักษณะจากค่านิยม เป็นเรื่องของความประพฤติ คุณสมบัติ และคุณลักษณะของแต่ละบุคคลที่เป็นผลของความรู้สึก

3.ทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) เป็นจุดประสงค์ ที่เกี่ยวกับทักษะในการเคลื่อนไหว และใช้อวัยวะต่างๆ ของร่างกายมีลำดับการพัฒนาดังนี้

1.การเลียนแบบ เป็นการทำตามัวอย่างที่ครูให้ หรือดูแบบจากของจริง

2.การทำตามคำบอก เป็นการทำตามตัวอย่างที่ครูให้

3.การทำอย่างถูกต้องเหมาะสม เป็นการกระทำโดยนักเรียนอาศัยความรู้ที่เคยทำมาก่อนแล้วเพิ่มเติม

4.การทำถูกต้องหลากหลายรูปแบบ เป็นการกระทำในเรื่องคล้ายๆกันและแยกรูปแบบได้ถูกต้อง

5.การทำได้อย่างเป็นธรรมชาติ เป็นการทำให้เกิดความชำนาญ และสำเร็จในเวลาที่รวดเร็ว

ประมวลความรู้

• การจัดการความรู้ หมายถึง  การจัดการเพื่อให้ได้ความรู้ใหม่ โดยใช้ความรู้และประสบการณ์ เพื่อพัฒนานวัตกรรมที่จะทำให้ผู้เรียนที่มีความสามารถสูงหรือมีความได้เปรียบในการแข่งขัน

ความสำคัญในการจัดการความรู้

ความคาดหวังของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย สภาพการแข่งขัน สภาพสังคม ความต้องการของสังคม  เทคโนโลยี  ความรู้  ที่เป็นการเปลี่ยนแปลงในลักษณะที่เรียกว่า Speed base competition ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ อย่างรวดเร็ว และเป็นปัจจัยที่ทำให้ผู้เรียนต้องมีการจัดการความรู้

องค์ประกอบในการจัดการความรู้

1. People    ผู้เรียน
2. Technology เทคโนโลยี นวัตกรรม
3. Knowledge Process กระบวนการจัดการความรู้

ประโยชน์ที่ได้รับจากการจัดการความรู้

1. สร้างสมรรถนะให้กับผู้เรียน
2. สร้างนวัตกรรมด้านการเรียน และกระบวนการเรียนรู้
3. เกิดการแลกเปลี่ยนแนวปฏิบัติที่ดี
4. เพิ่มความสามารถในการแข่งขัน เพิ่มผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษา
5. ใช้สินทรัพย์ที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
6. เพิ่มความสามารถในการตัดสินใจและการแก้ปัญหา

กระบวนการในการบริหารจัดการความรู้ของผู้เรียนประกอบด้วย การระบุความรู้ การคัดเลือก การรวบรวม  การจัดระบบจัดเก็บความรู้  การเข้าถึงข้อมูล/ ความรู้ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอก การเรียนรู้เพื่อยกระดับให้เป็นองค์ความรู้ใหม่ การสร้างบรรยากาศและวัฒนธรรมการเรียนรู้ในตนเอง การกำหนดแนววิธีปฏิบัติงาน ตลอดจนการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการความรู้ในตนเองให้ดียิ่งขึ้น

บุคลแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization) หมายถึง ผู้เรียนที่สามารถปรับเปลี่ยนและค้นหาวิธีการต่างๆ ที่จะทำให้ตนเองสามารถสร้าง จัดหา ถ่ายทอดความรู้ ในการพัฒนากระบวนการทำงาน การศึกษาเรียนรู้ เพื่อให้เกิดการเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผล ในการศึกษาเรียนรู้ของตนเองให้ดียิ่งขึ้น รวมถึงการทำให้ผู้เรียนมีความกระตือรือล้น ที่จะเรียนรู้หรือแสวงหาองค์ความรู้ที่เหมาะสมใหม่ๆ มาใช้อย่างต่อเนื่อง

ความรู้ มี 2 ประเภท คือ

1. ความรู้ที่ฝังอยู่ในคน (Tacit Knowledge) เป็นความรู้ที่อยู่ในตัวบุคคลเกิดจากประสบการณ์ การเรียนรู้และความสามารถพิเศษ

2. ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge) เป็นความรู้ที่เป็นเหตุเป็นผลสามารถถ่ายทอด และรวบรวมออกมาในรูปแบบต่างๆ ได้แก่ หนังสือ คู่มือ เอกสารและรายงานต่างๆ ที่ทำให้คนสามารถเข้าถึงได้ง่าย

กรอบแนวคิดในการจัดการความรู้ สามารถแบ่งได้เป็น 3 รูปแบบ

• 1. แนว Prescriptive เป็นการจัดการความรู้ตามพัฒนาการของการจัดการความรู้ ได้แก่

• 1. การบ่งชี้ความรู้  (Knowledge Identification)
• 2. การสร้างและแสวงหาความรู้ (Knowledge Creation and Acquisition)
• 3. การจัดความรู้ให้เป็นระบบ (Knowledge Organization)
• 4. การประมวลและกลั่นกรองความรู้  (Knowledge Codification and Refinement)
• 5. การเข้าถึงความรู้ (Knowledge Access)
• 6. การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ (Knowledge Sharing)
• 7. การเรียนรู้ (Learning)
• 8. การประเมินผล

• 2.แนว Descriptive เป็นการจัดการความรู้ตามปัจจัยหรือสิ่งสำคัญที่องค์กรต้องการให้สำเร็จ   มีองค์ประกอบ  3 ประการ

• กำหนดเป้าหมาย หรือสิ่งสำคัญที่องค์กรต้องทำให้สำเร็จ
• กำหนดปัจจัยสนับสนุนที่จะทำให้การจัดการความรู้ดำเนินการอย่างราบรื่น ได้แก่วัฒนธรรมองค์กร เทคโนโลยี  การสื่อสาร/ โครงสร้างองค์กรที่เอื้อต่อการจัดการความรู้ การวัดผลการจัดการความรู้
• การสร้างกระบวนการเปลี่ยนแปลง  ได้แก่  การวางแผน To be vs as is  การออกแบบบทบาทหน้าที่ เครื่องมือที่เกี่ยวข้อง การจัดทำแผนงาน การนำไปปฏิบัติ การนำร่อง การดำเนินการตามแผน  การขยายผลไปในองค์กร การฝึกอบรมและการเรียนรู้

• 3.แนวผสมผสาน ระหว่างแนว Prescriptive และแนว Descriptive  กระบวนการจัดการความรู้ ประกอบด้วย

• 1. การบ่งชี้ความรู้  (Knowledge Identification)
• 2. การสร้างและแสวงหาความรู้ (Knowledge Creation and Acquisition)
• 3. การจัดความรู้ให้เป็นระบบ (Knowledge Organization)
• 4. การประมวลและกลั่นกรองความรู้  (Knowledge Codification and Refinement)
• 5. การเข้าถึงความรู้ (Knowledge Access)
• 6. การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ (Knowledge Sharing)
• 7. การเรียนรู้ (Learning)

สำหรับรายละเอียดของแต่ขั้นตอนในกระบวนการจัดการความรู้    มีดังต่อไปนี้

• ขั้นตอนที่ 1  “การบ่งชี้ความรู้” (Knowledge Identification) หมายถึง การบ่งชี้ความรู้ที่ผู้เรียนจำเป็นต้องมี วิเคราะห์รูปแบบ และแหล่งความรู้ที่มีอยู่ โดยดูว่าเราต้องมีความรู้เรื่องอะไร และเรามีความรู้เรื่องนั้นแล้วหรือยัง  เพื่อหาว่าความรู้ใดมีความสำคัญสำหรับผู้เรียน จัดลำดับ ความสำคัญของความรู้เหล่านั้น เพื่อให้ผู้เรียนวางขอบเขตของการจัดการความรู้ และสามารถจัดสรรทรัพยากรได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

• ขั้นตอนที่ 2  “การสร้างและแสวงหาความรู้” (Knowledge Creation and Acquisition) หมายถึง การสำรวจ/วิเคราะห์ว่าความรู้ที่เราต้องการรู้นั้นอยู่ที่ใคร อยู่ในรูปแบบอะไร แล้วจะนำมาเก็บรวมกันได้อย่างไรโดยการค้นคว้าจากตำรา อินเตอร์เน็ต จากการสัมภาษณ์ผู้รู้ผู้เชี่ยวชาญในเรื่องนั้น ๆ จากภายในและภายนอกเพื่อนำมาจัดทำเนื้อหาให้ตรงกับความต้องการ

• ขั้นตอนทื่ 3  “การจัดความรู้ให้เป็นระบบ” (Knowledge Organization) หมายถึง การนำความรู้ที่รวบรวมมาจัดหมวดหมู่ แบ่งประเภทของความรู้เพื่อจัดทำให้ง่าย เป็นระบบ สะดวกต่อการค้นหาและใช้งาน

• ขั้นตอนที่ 4. “การประมวลและกลั่นกรองความรู้”  (Knowledge Codification and Refinement) หมายถึง การนำความรู้นั้นมาจัดทำรูปแบบและ “ภาษา” ให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน โดยการประมวลความรู้ให้อยู่ในรูปแบบและภาษาที่เข้าใจง่าย และใช้ได้ง่ายพร้อมทั้งเรียบเรียงและปรับปรุงเนื้อหาให้ทันสมัย เข้าใจง่ายและสมบูรณ์ตรงกับความต้องการของผู้ที่จะเข้ามาศึกษาและค้นคว้า

• ขั้นตอนที่ 5. “การเข้าถึงความรู้”  (Knowledge Access) หมายถึง การนำความรู้ที่ผ่านการประมวลและกลั่นกรองเรียบร้อยแล้ว มาจัดการเผยแพร่ เพื่อดูว่าคนในสังคมแห่งการเรียนรู้ สามารถเข้าถึงความรู้ได้อย่างสะดวก รวดเร็วและง่ายหรือไม่ และสามารถนำมาใช้ได้ในเวลาที่ต้องการ เช่น การจัดทำเว็บจดหมายเวียน บอร์ดประชาสัมพันธ์  เสียงตามสาย  Intranet ของผู้เรียน

• ขั้นตอน 6. “การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้” (Knowledge Sharing) หมายถึง การนำความรู้นั้นมาแบ่งปัน โดยใช้เครื่องมือการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในรูปแบบต่างๆ เช่น การจัดทำเอกสาร   การจัดทำฐานความรู้  ชุมชนนักปฏิบัติ (CoP) ระบบพี่เลี้ยง การสับเปลี่ยนงาน รวมถึงการจัดทำเอกสาร จัดทำฐานความรู้ การนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้จะช่วยให้เข้าถึงความรู้ได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น

• ขั้นตอน 7. “การเรียนรู้” (Learning) หมายถึง  การเรียนรู้โดยมีนัยคือ Learning by doing ว่า ความรู้ที่จำเป็นซึ่งถูกบ่งชี้หรือกำหนดไว้ในขั้นตอนที่ 1 นั้น ได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติงาน การตัดสินใจ และนำมาช่วยในการแก้ปัญหา เพื่อปรับปรุงการเรียนให้ดีขึ้นได้อย่างไรบ้าง ความรู้นั้นทำให้เกิดประโยชน์กับผู้เรียนหรือไม่ ทำให้ผู้เรียนดีขึ้นหรือไม่

ทักษะการสรุปบทเรียน

• การสรุปบทเรียนเป็นการที่ผู้เรียนพยายามให้นักเรียนรวบรวมความคิด ความเข้าใจของตนเองจากการเรียนรู้ที่ผ่านมา ว่าได้สาระสำคัญ หลักเกณฑ์ หลักการ หรือแนวคิดสำคัญในช่วงการเรียนนั้นอย่างไรบ้าง ทั้งนี้เพื่อนักเรียนจะได้รับประเด็นสำคัญของบทเรียนได้ถูกต้องว่ามีอะไรบ้าง และจะนำความรู้ใหม่ไปสัมพันธ์กับความรู้เดิมได้อย่างไร

เทคนิคการสรุปบทเรียน

1.สรุปโดยอธิบายสั้นๆ ชัดเจน ทบทวนสาระสำคัญที่เรียนมา

2.สรุปโดยอุปกรณ์หรือรูปภาพประกอบ

3.สรุปโดยสนทนาซักถาม

4.สรุปโดยสร้างสถานการณ์

5.สรุปโดยนิทานหรือสุภาษิต

6.สรุปโดยการปฎิบัติ